gogonebis sqesobrivi momwifeba LoOoL 27 აგვ 2013, 16:48 sqesobrivi momwifeba (pubertatuli periodi) – oranizmSi cvlilebebis procesia, romlis Sedegadac igi xdeba gamravlebisunariani anu reproduqciuli. sqesobrivi momwifeba iwyeba Tavis tvinidan sasqeso jirkvlebisken (sakvercxeebisken) momavali impulsaciis xarjze. am signalebis sapasuxod sakvercxe gamoimuSavebs sxvadasxva hormons, romlebic astimulireben simaRlis, Zvlebis, kunTebis, kanisa da reproduqtiuli organoebis zrdas. sxeulis zrda pubertatuli periodis pirvel naxevarSi Cqardeba da sruldeba sqesobrivi momwifebis bolos. pubertatis periodamde sxvaoba gogonas da biWis sxeulebs Soris mxolod sasqeso organoebia. sqesobrivi momwifebis periodSi ki xdeba mniSvnelovani cvlilebebi. Cndeba axali niSnebi da garegnuli maxasiaTeblebi, romlebic ganasxvavebs am or sqess erTmaneTisgan. vinaidan es niSnebi viTardeba droTa ganmavlobaSi meoradad (da ar aris dabadebisas) amitom mas meorad sasqeos niSnebs uwodeben. mokled, rom vTqvaT sqesobrivi momwifebis periodi warmoadgens im periods, roca adamiani iZens meorad sasqeso niSnebs da xdeba reproduqciuli. mozardoba da sqesobrivi momwifeba mkacrad rom ganvsazRvroT termini „sqesobrivi momwifebis periodi da pubertati“ (laTinuri sityvidan pubertas - Tmis zrdis asaki) gulisxmobs mxolod im cvlilebebs, romelic xdeba sasqeso sistemaSi da ar moiazrebs arc kulturul da arc socialur faqtorebs, amitom roca undaT gamoxaton sqesobrivi momwifeba ufro farT gagebiT moixsenieben, rogorc „mozardobis periodi“. asaki sqesobrivi momwifebis asaki gogonebSi iwyeba saSualod 10-12 wlis asakSi da mTavrdeba 16-17wlis asakSi. hormonebi mdedrobiTi sqesis pubertatis periodSi dominanti hormonia estradioli (estrogenebis warmomadgeneli), romelic xels uwyobs sarZeve jirkvlebisa da qalis sasqeso organoebis zrdasa da ganviTarebas. gogonebSi estradiolis done imatebs ufro swrafad (amitom isini ufro swrafad izrdebian simaRleSi da wyveten zrdas ufro adre, vidre biWebi). pubertatis periodi ukavSirdeba hipoTalamusSi gonadotropin riliziing hormonis didi raodenobiT sekrecias, rac Tavis mxriv astimulirebs hipofizSi maluTeinizirebeli da folikulomastimulirebeli hormonis sekrecias. rac Seexeba gonadotropin riliziing hormonis donis matebas, mecnierebi varaudoben, rom amis mizezi leptinia, romlic donec sqesobrivi momwifebis asakidan izrdeba da mcirdeba pubertatis dasasrulisTvis. --------------- LoOoL 27 აგვ 2013, 16:49 cvlilebebi qalis sxeulSi qalis sqesobrivi momwifebis etapebi sarZeve jirkvlebi - sarZeve jirkvlebis zrda (telarqe) sqesobrivi momwifebis pirveli niSania da aRiniSneba daaxloebiT 10-15 wlis asakisaTvis. sawyis etapze cal mxares areolis qveS Cndeba mtkivneuli simkvrive, 6-12 Tvis Semdeg es simkvrive aRiniSneba orive mxares, izrdeba zomaSi, gadis areolis farglebs gareT da xdeba ufro rbili konsistenciis. 2weliwadSi sarZeve jirkvlebi aRweven momwifebul formas da zomas, dvrilebi mkveTrad gamoxatulia. gogonebSi sarZeve jirkvlis forma da zoma individualuria. boqvenis Tmianoba - sarZeve jirkvlis zrdis dawyebidan ramdenime TveSi boqvenis gaTmianebis procesi iwyeba. Tumca gogonaTa 15%-Si pirvelad es niSani Cndeba. sawyis etapze Cndeba erTeuli Tma did sasircxvo bageebze da 6-12 Tvis Semdeg Tmebi gadadis boqvenzec da mTlianad faravs mas. sasqeso organoebi estrogenebis zemoqmedebiT saSos epiTeliumi sqeldeba, saSvilosnos yeli gamoyofs mcire raodenobiT lorwos. es ganapirobebs am etapze saSodan moTeTro feris gamonadenis arsebobas. sakvercxeebi da saSvilosno imatebs zomaSi, sakvercxeSi iwyeba folikulebis zrda. ultrabgeriTi gamokvlevis dros am periodSi SesaZloa inaxos mravlobiTi cista – folikulebi. pirveli menstruacia (menarqe) sarZeve jirkvlebis zrdis inicirebidan (dawyebidan) 2wlis Semdeg dgeba da pirvelioriwlisganmavlobaSiararegularulixasiaTiaqvs. umravlesSemTxvevaSi erTiwelimanstruaciuliciklisdrosarxdebaovulacia, meorewelskiciklebisnaxevarSixdeba, naxevarSi – ara. Sesabamisad, fertilobaamdrosSezRudulia, TumcaCasaxvaSesaZlebelia. cximovani qsovilis gadanawileba - estrogenebis Warbi raodenobiT sinTezis gamo menjis Zvlebi izrdeba siganeSi, ris safuZvelzec TeZoebi ganierdeba. cximovani qsovili matulobs da pubertatis periodis bolosTvis biWebis cximovan qsovils 2-jer aRemateba. cximi, ZiriTadad, grovdeba sarZeve jirkvlebis, TeZoebis, boqvenisa da dunduloebis midamoSi. iRliis Tmianoba, sxeulis suni da akne - androgenebis gavleniT iRliis fosoSi xdeba Tmianobis momateba, garda amisa, icvleba oflis suni mis SemadgenlobaSi Semavali cximovani mJavebis xarjze. androgenebi zrdian cximis sekrecias kanis cximovani jirkvlebidan, rac xels uwyobs baqteriebis zrdas da aknes warmoSobas. --------------- LoOoL 27 აგვ 2013, 16:49 pubertatis periodis dawyebaze moqmedi faqtorebi istoriuli cvlileba - pubertatis sawyebis saSualo asaki droTa ganmavlobaSi mcirdeba mag. 1840-iani wlebidan moyolebuli, mcirdeba yovel aTwleulSi 4 TviT. genetika - gogonebis 46% sqesobrivi momwifeba imave asakSi ewyeba, ra asakSic dedas daewyo, rac genetikuri faqtorebis gavlenaze metyvelebs. Tumca ki, specifiuri geni, romelic am informaciis gadacemazea pasuxismgebeli, aRmoCenili ar aris. mecnierebi varaudoben, rom androgenuli hormonis makodirebeli genia. garemo - arsebobs hipoTeza, rom pubertatis periodis naadrevi dadgoma SesaZloa ganapirobos im kosmetikuri saSualebebis gamoyenebam, romlebic Seicaven placentis eqstraqts, an estrogenebs. garda amisa naadrev sqesobriv momwifebaze gavlenas axdens aromatuli mJavebi, romlebic gamoiyeneba kosmetikaSi, saTamaSoebisa da plastikuri konteinerebis warmoebaSi. amasTan garemos damabinZurebeli faqtoria bisfenol А, romelic gamoiyeneba bavSvTa kvebis boTlebisa, sportuli da samedicino inventaris warmoebaSi. kveba – kvebis xasiaTs didi gavlena aqvs sqesobriv momwifebaze, gansakuTrebiT gogonebSi. damatebiTikaloriebi (imazemeti, vidreorganizmiszrdisadaaqtiurobisaTvissWirdeba) lagdebakanqveSacximissaxiT, romlisnawilisaWiroaSemdgomSiorsulobisdros. cximebissworedesnawiliiZlevasignals, romorganizmsaqvssakmarisienergiasqesobrivimomwifebisadafertilobisaTvis. magaliTad, vegetarianul ojaxebis SvilebSi pubertatis periodi dgeba ufro gvian da vidre im ojaxebis gogonebSi, sadac sakvebad iyeneben cxovelur cximebs. statistikurad cnobilia, rom simsuqne xSirad aRiniSneba naadrevi sqesobrivi momwifebis mqone gogonebs. sazogadoeba - sqesobrivi momwifebis dawyeba rasobriv, nacionalur da socialur sxvaobebs efuZneba. sxvadasxva xalxebis menarqe varirebs 12-dan 18wlamde: yvelaze adre aReniSnebaT negroiduli rasis warmomadgenlebs, SedarebiT ufro gvian – maRal mTebSi mcxovreb aziuri rasis warmomadgenlebs. cnobilia agreTve, rom araxelsayrel pirobebSi gazrdili da bevri mamakacisgan Semdgar ojaxSi gazrdili gogonebi sqesobrivad ufro adre mwifdebian. es movlena savaraudod dakavSirebulia feromenebTan. ---------------